UrSurpTateos, SurpHagop, SurpMardiros, îur Minas, SurpHovhannes

        

Bir Urfalı'nın Kaleminden

Urfa Kazası'nın yönetim merkezi Urfa {Edes-Yetesya) geniş ve verimli bir ova üzerinde kurulmuştur. 

20. yüzyılın başında Urfa’daki Ermeni Mahallesi'nde 1849'da restore edilen, başpiskoposluk ile Ermeni Koleji'ni de içeren Surp Astvadzadzin Katedrali yer alıyordu. 

Ermeni Koleji'nde, 1901 yılında toplam 1140 öğrenci eğitim görüyordu. 

1851'de bölgeye yerleşen bir Protestan kolonisiyle 350 öğrencinin devam ettiği 6 okula sahipti. Bunun yanında Urfa'da küçük bir Katolik kolonisi vardı. 

Başpiskoposluğun Surp Astvadzadzin Katedrali'nde bulunmasına karşın Ermeni cemaatinin manevi yaşamının merkezi olan ve Doğu-Batı ticaret yolları üzerinde bulunan Urfa eski çağlardan beri büyük tüccarların uğrak yeri olmuştur. Bir ticaret merkezi olan Urfa'da ticaretin yüzde 75'i Ermeniler'in elinde bulunuyordu; bunun yanı sıra taş işlemeciliği, mimarlık, bakırcılık, halıcılık ve demircilik gibi zanaatlar da hayli gelişmişti.

Mezopotamya'nın kuzey bölümündeki Ermeni köylerinin sayısı oldukça azdı. Urfa'nın kuzeydoğusunda bulunan Garmuç tarihi SurpAstvadzadzin Kilisesi ve geçmişi Ortaçağ'a dayanan hac merkezlerini  (SurpTateos, SurpHagop, SurpMardiros, îurp Minas, SurpHovhannes) bakımından önem taşıyordu, rvlankuş (60 hane) Ve Tılbaşar'da (100 hane ve 1 kilise) da küçük Ermeni toplulukları bulunuyordu.
Bozova Nahiyesi'ndeki Hoğin ve Hovig köylerinde yaşayan Ermeniler ise geçimlerini bağcılık ve İpekböcekçiliği ile sağlıyorlardı.