Meşhur Urfa Teşbihleri
Abanoz kimin: Koyu tenli kişiler için kullanılır.
Abdesxana kimin: Kötü kokan mekanlar için.
Ac it kimin: Serseri veya düşkün kişileri aşağılamak için kullanılır.
Ağzı açıx ayran delisi kimin: Aptal kişiler için.
Ağzı bırnı kıfte kimin: Daha çok güzel ve tombiş kızlar için kullanılır.
Aqıt kimin: (=Akide şekeri gibi) Akıcı ve yiyilesi şeyler için.
Alıcı quş kimin: Tuttuğunu koparan kişiler için.
Arap saqqızı kimin: Mevzuyu uzatanlar için.
Artis kimin: Yakışıklı kişiler için.
Arvat kimin: Karı gibi. Çok konuşan, laf getirip-götüren erkekler için kullanılır.
Axşamdan qalmış malxuta kimin: Yüzü gözü şişmiş kişiler için kullanılır.
Ay kimin (balqiy): Güzel kızlar için.
Ayağı yanmış it kimin: Hızlı ve panikle hareket edenler için.
Ayının yavrısını sevmağı kimin: Sevdiğini hoyratça seven kişiler için.
Aznavur it kimin: Saldırgan kişiler için.
Balbal deve kimin: İriyarı, deveyi andıran kişiler için.
Balıx ağzı kimin: Kötü kesilmiş yaralar için.
Balta sapı kimin: Pek bir işe yaramayan kişiler için.
Bekmez kimin: Akıcı ve berrak olan şeyler için.
Bîz kimin: Sivri şeyler için.
Ceneze kimin: Zayıf ve sararmış kişiler için kullanılır.
Cıbıldız kimin: Boş gezen, serserilik eden kişiler için.
Cıbıl’ınnıq kimin: Çok yiyen kişiler için.
Cıhsınmış it kimin: Yerinde duramayan çocuklar veya saldırgan kişiler için kullanılır.
Cin Baqqo kimin: Görünüşü ürkütücü kişiler için.
Cin çarpmış kimin: Çarpık duruşlu kişiler için.
Cin kimin: Uyanık kişiler için.
Cincavat kimin: Korkulacak yüzü olanlar için.
Cincıx kimin: Parlak şeyler için.
Cullıq kimin: Boynu uzun olan kişiler için.
Curın kimin: Geniş şeyler için. (Bazen bir kişinin midesinin genişliğini anlatmak için kullanılır.)
Çındır kimin: Elastiki olan.
Çıngırlavı kimin: Yüksek ses için kullanılır.
Çirpi kimin: Zayıf kişiler için.
Dağdağan kütügı kimin: Fiziksel estetikten yoksun, eni-boyu bir kadın yahut erkekler için söylenir.
Daşçı eşşégi kimin: İşi ağır yapan ve aptalca davranan kişiler için.
Deleme kimin: Yerinde durmayan, sürekli iş yapan kişiler için kullanılır.
Deleme pendırı kimin: Yuvarlak ve beyaz şeyler için.
Delı ‘Eyno kimin: Boş yere sürekli sokakta dolaşan kişiler için. (Eskiden sürekli sokaklarda dolaşan ‘Aynur’ adında meczup bir kızcağız vardı.)
Delice kimin: Saldırgan ve cesur kişiler için. (‘Delice’ yırtıcı bir kuş adı.)
Dellal kimin: Çok bağıran kişiler için.
Dengiz kimin: Büyük sular veya geniş alanlar için.
(Dili) pabıç kimin: Çok konuşan kişiler için.
Éşşegin quyrığı kimin: Ekonomik anlamda yerinde sayan kişiler için kullanılır. (Bu benzetme, eşeğin kuyruğu uzayıp kısalmadığı, hep yerinde ‘saydığı’ için söylenir.
Erzele iti kimin: Miskin, uyuşuk kişiler için. (Eski evlerin avlularında, gölge olsun diye asma ağacının dalları tahtadan yapılmış bir çatıya bağlanırdı. Bir çeşit kamelya olan bu gölgeliğin altında, yaz günleri, herkes gibi evin iti de ‘şekerleme’ yapardı.)
Ferzant kimin: Uyanık kişiler için.
Feşelleh kimin: Normalden fazla büyük göz ve ağızlar için.
Fincan kimin: Küçük v ederli toplu şeyler için kullanılır.
Gâvur kimin: Acımasız kişiler için.
Gâvur ölüsü kimin: Kaldırılması zor eşya için kullanılır.
Gül damlası kimin: Güzel kızlar için.
Gülle kimin: Ağır şeyler için.
Güve kimin: Yerinde duramayan kişiler (=çocuklar) için.
Hécin kimin: İri yarı kişiler için.
Hemam kimin: Sıcak mekanlar için.
Hesanpaşa yüznumarası kimin: Kafası çok çalışan kişiler için. (Balıklıgöl civarındaki Hasan Padişah camiin tuvaletinin işlekliğine telmihen.)
Heziran kimin: Uzun ve ince şeyler için.
Him kimin: Ağır eşyalar için.
Hingiz kimin: İri yarı ve güçlü kişiler için.
Hüttübiyz kimin: Hep uyanık olan çocuklar, yahut yaşlılar için.
Hecivat kimin: Komik duruşlu kişiler için.
İlan kimin: Yılan gibi. Kötü düşünceli kişiler için.
İt s.ki kimin: Çok üşüyen kişiler için.
İt sinegı kimin: Yılışık kişiler için.
İt yalağa düşmüş kimin: Şapur-şupur yiyip içen kişiler için kullanılır.
İt yatmış kesil kimin: Çocukların üzerinde tepinerek ezdiği yorgan-döşek için.
Keftar kimin: Uyanık kişiler için.
Kehiylan kimin: Hızlı koşanlar için. Ayrıca güzel ve asil duruşlu kızlar için de söylenir.
Kenger saqızı kimin: Lafı uzatan kişiler için.
Kerkere ilan kimin: (=Büyük ve zehirli yılan gibi) Hain kişiler için kullanılır.
Kor Ne‘uz (kimin): Bir gözü kör olan kötü kişileri aşağılamak için kullanılır.
Leblebı kimin: Bir şeyi hızlı hızlı, hesapsızca atıştırmak.
Lobut kimin: Kalın şeyler için kullanılır.
Loqum kimin: Güzel bir kız veya çiğköfte için. (Bir Urfalı için çoğu zaman bu ikisi aynı şeydir:))
Maya kimin: Güzel kızlar/kadınlar için söylenir.
Me‘ik kimin: Uysal kişiler için.
Meçmeçe kimin: Çelimsiz, çirkin kadınlar için söylenir.
Me‘muré müşkan: Memurlarla ta’riz yoluyla alay etmek için kullanılır. ‘Çalışkan memur’ anlamındadır.
Mitrilyoz kimin: Çok konuşanlar için. (Mitrilyoz= mitralyöz, otomatik silah.)
Mıtle dubba: (Arapça: Ayı gibi) Şişmanlar için.
Madar béygiri kimin: Sürekli aynı işi yapan kişiler için.
Nemrut kimin: Merhametsiz kişiler için kullanılır.
Ölü eti kimin: Tatsız-tuzsuz yiyecekler için.
Palıza kimin: Beyaz ve diri tenler için.
Parpara kubbesi kimin: Çok süslü kadınlar için.
Payton atı kimin: Sürekli koşturmaya alışkın kişiler için.
Péndır ekmek kimin: 1) Sürümü çok olan bir mamül için. 2) Çözümü kolay problemler için.
Péndır kimin: Beyaz tenli kızlar için.
Pirpirim kimin: Yaşlılar için.
Pox kimin: 1) Çok kötü. 2) Çok fazla, anlamlarında.
Qadeh kimin: Güzel gözler için.
Qamqa kimin: (=Kıymık gibi) Daha çok mecazi anlamda kullanılır: ‘Dili kamka kimin’; ‘ne söylese kamka kimin canıma batiy’ vb.
Qan kimin: 1) İçilmeyecek kadar sıcak içecekler için; 2) Kırmızı yiyecekler için (karpuz)
Qaraçı kimin: Çirkin kızlar için.
Qarlamaç kimin: Beyaz tenli, pembe yanaklı kızlar için.
Qatran kimin: Koyu ve acımtrak içecekler için.
Qeşmer kimin: Soytarı ve densiz kişiler için.
Qılıç yarası kimin: Derin yaralar için.
Qımıl kimin: Çok yemek yiyen kişiler için.
Qıncıfır kimin: Ortamalı kadınlar gibi.
Qudırmış it kimin: Saldırgan kişiler için.
Quş kimin: Hızlı hareket eden kişiler için kullanılır.
Saqqız kimin: İyi yıkanmış giysiler için.
Sıçan kimin: Çelimsiz kişiler için.
Simsirik kimin: Yılışık tipler için.
Sülük kimin: Yapışkan kişiler için.
Şadı kimin: Çirkin kişiler için.
Şaqşaqo kimin: Dikkat çekici olan kişiler için.
Şitil kimin: Genç ve güzel kızlar için.
Şubat qerısı kimin: Çirkin kadınlar için.
Taqlaçı quş kimin: Dönek kişiler için.
Tazı kimin: Hızlı koşan kişiler için.
Tırtıramenco kimin: Hızlı yürüyen kişiler için.
Toqaç kimin: Sağlam kişiler, özellikle kadınlar için kullanılır.
Top kimin: Sağlam kişiler için.
Toraman kimin: Genç ve gürbüz erkekler için.
Tosbağa kimin: (Kaplumbağa gibi) Kambur yürüyenler için.
Toxmax kimin: Sağlam kişiler için kullanılır.
Tühpe çiçegi kimin: Çirkin kızlar ve erkekler için kullanılır.
Uyuz it kimin: Hareketsiz ve verimsiz kişiler için.
Xapan -qalmış- kimin: Çok yiyip içen kişiler için kullanılır.
Xapxapçı keseri kimin: Her şeyi kendine yontan kişiler için.
Xaral kimin: Geniş giysiler için; ‘çuval gibi’ anlamında.
Yağ kimin: Güzel ve iştah açıcı iş, eylem veya nesneler için.
Yıldırım kimin: Hızlı hareket edenler için.
Zebelleh kimin: Ürkütücü, irikıyım erkekler için.
Abdesxana kimin: Kötü kokan mekanlar için.
Ac it kimin: Serseri veya düşkün kişileri aşağılamak için kullanılır.
Ağzı açıx ayran delisi kimin: Aptal kişiler için.
Ağzı bırnı kıfte kimin: Daha çok güzel ve tombiş kızlar için kullanılır.
Aqıt kimin: (=Akide şekeri gibi) Akıcı ve yiyilesi şeyler için.
Alıcı quş kimin: Tuttuğunu koparan kişiler için.
Arap saqqızı kimin: Mevzuyu uzatanlar için.
Artis kimin: Yakışıklı kişiler için.
Arvat kimin: Karı gibi. Çok konuşan, laf getirip-götüren erkekler için kullanılır.
Axşamdan qalmış malxuta kimin: Yüzü gözü şişmiş kişiler için kullanılır.
Ay kimin (balqiy): Güzel kızlar için.
Ayağı yanmış it kimin: Hızlı ve panikle hareket edenler için.
Ayının yavrısını sevmağı kimin: Sevdiğini hoyratça seven kişiler için.
Aznavur it kimin: Saldırgan kişiler için.
Balbal deve kimin: İriyarı, deveyi andıran kişiler için.
Balıx ağzı kimin: Kötü kesilmiş yaralar için.
Balta sapı kimin: Pek bir işe yaramayan kişiler için.
Bekmez kimin: Akıcı ve berrak olan şeyler için.
Bîz kimin: Sivri şeyler için.
Ceneze kimin: Zayıf ve sararmış kişiler için kullanılır.
Cıbıldız kimin: Boş gezen, serserilik eden kişiler için.
Cıbıl’ınnıq kimin: Çok yiyen kişiler için.
Cıhsınmış it kimin: Yerinde duramayan çocuklar veya saldırgan kişiler için kullanılır.
Cin Baqqo kimin: Görünüşü ürkütücü kişiler için.
Cin çarpmış kimin: Çarpık duruşlu kişiler için.
Cin kimin: Uyanık kişiler için.
Cincavat kimin: Korkulacak yüzü olanlar için.
Cincıx kimin: Parlak şeyler için.
Cullıq kimin: Boynu uzun olan kişiler için.
Curın kimin: Geniş şeyler için. (Bazen bir kişinin midesinin genişliğini anlatmak için kullanılır.)
Çındır kimin: Elastiki olan.
Çıngırlavı kimin: Yüksek ses için kullanılır.
Çirpi kimin: Zayıf kişiler için.
Dağdağan kütügı kimin: Fiziksel estetikten yoksun, eni-boyu bir kadın yahut erkekler için söylenir.
Daşçı eşşégi kimin: İşi ağır yapan ve aptalca davranan kişiler için.
Deleme kimin: Yerinde durmayan, sürekli iş yapan kişiler için kullanılır.
Deleme pendırı kimin: Yuvarlak ve beyaz şeyler için.
Delı ‘Eyno kimin: Boş yere sürekli sokakta dolaşan kişiler için. (Eskiden sürekli sokaklarda dolaşan ‘Aynur’ adında meczup bir kızcağız vardı.)
Delice kimin: Saldırgan ve cesur kişiler için. (‘Delice’ yırtıcı bir kuş adı.)
Dellal kimin: Çok bağıran kişiler için.
Dengiz kimin: Büyük sular veya geniş alanlar için.
(Dili) pabıç kimin: Çok konuşan kişiler için.
Éşşegin quyrığı kimin: Ekonomik anlamda yerinde sayan kişiler için kullanılır. (Bu benzetme, eşeğin kuyruğu uzayıp kısalmadığı, hep yerinde ‘saydığı’ için söylenir.
Erzele iti kimin: Miskin, uyuşuk kişiler için. (Eski evlerin avlularında, gölge olsun diye asma ağacının dalları tahtadan yapılmış bir çatıya bağlanırdı. Bir çeşit kamelya olan bu gölgeliğin altında, yaz günleri, herkes gibi evin iti de ‘şekerleme’ yapardı.)
Ferzant kimin: Uyanık kişiler için.
Feşelleh kimin: Normalden fazla büyük göz ve ağızlar için.
Fincan kimin: Küçük v ederli toplu şeyler için kullanılır.
Gâvur kimin: Acımasız kişiler için.
Gâvur ölüsü kimin: Kaldırılması zor eşya için kullanılır.
Gül damlası kimin: Güzel kızlar için.
Gülle kimin: Ağır şeyler için.
Güve kimin: Yerinde duramayan kişiler (=çocuklar) için.
Hécin kimin: İri yarı kişiler için.
Hemam kimin: Sıcak mekanlar için.
Hesanpaşa yüznumarası kimin: Kafası çok çalışan kişiler için. (Balıklıgöl civarındaki Hasan Padişah camiin tuvaletinin işlekliğine telmihen.)
Heziran kimin: Uzun ve ince şeyler için.
Him kimin: Ağır eşyalar için.
Hingiz kimin: İri yarı ve güçlü kişiler için.
Hüttübiyz kimin: Hep uyanık olan çocuklar, yahut yaşlılar için.
Hecivat kimin: Komik duruşlu kişiler için.
İlan kimin: Yılan gibi. Kötü düşünceli kişiler için.
İt s.ki kimin: Çok üşüyen kişiler için.
İt sinegı kimin: Yılışık kişiler için.
İt yalağa düşmüş kimin: Şapur-şupur yiyip içen kişiler için kullanılır.
İt yatmış kesil kimin: Çocukların üzerinde tepinerek ezdiği yorgan-döşek için.
Keftar kimin: Uyanık kişiler için.
Kehiylan kimin: Hızlı koşanlar için. Ayrıca güzel ve asil duruşlu kızlar için de söylenir.
Kenger saqızı kimin: Lafı uzatan kişiler için.
Kerkere ilan kimin: (=Büyük ve zehirli yılan gibi) Hain kişiler için kullanılır.
Kor Ne‘uz (kimin): Bir gözü kör olan kötü kişileri aşağılamak için kullanılır.
Leblebı kimin: Bir şeyi hızlı hızlı, hesapsızca atıştırmak.
Lobut kimin: Kalın şeyler için kullanılır.
Loqum kimin: Güzel bir kız veya çiğköfte için. (Bir Urfalı için çoğu zaman bu ikisi aynı şeydir:))
Maya kimin: Güzel kızlar/kadınlar için söylenir.
Me‘ik kimin: Uysal kişiler için.
Meçmeçe kimin: Çelimsiz, çirkin kadınlar için söylenir.
Me‘muré müşkan: Memurlarla ta’riz yoluyla alay etmek için kullanılır. ‘Çalışkan memur’ anlamındadır.
Mitrilyoz kimin: Çok konuşanlar için. (Mitrilyoz= mitralyöz, otomatik silah.)
Mıtle dubba: (Arapça: Ayı gibi) Şişmanlar için.
Madar béygiri kimin: Sürekli aynı işi yapan kişiler için.
Nemrut kimin: Merhametsiz kişiler için kullanılır.
Ölü eti kimin: Tatsız-tuzsuz yiyecekler için.
Palıza kimin: Beyaz ve diri tenler için.
Parpara kubbesi kimin: Çok süslü kadınlar için.
Payton atı kimin: Sürekli koşturmaya alışkın kişiler için.
Péndır ekmek kimin: 1) Sürümü çok olan bir mamül için. 2) Çözümü kolay problemler için.
Péndır kimin: Beyaz tenli kızlar için.
Pirpirim kimin: Yaşlılar için.
Pox kimin: 1) Çok kötü. 2) Çok fazla, anlamlarında.
Qadeh kimin: Güzel gözler için.
Qamqa kimin: (=Kıymık gibi) Daha çok mecazi anlamda kullanılır: ‘Dili kamka kimin’; ‘ne söylese kamka kimin canıma batiy’ vb.
Qan kimin: 1) İçilmeyecek kadar sıcak içecekler için; 2) Kırmızı yiyecekler için (karpuz)
Qaraçı kimin: Çirkin kızlar için.
Qarlamaç kimin: Beyaz tenli, pembe yanaklı kızlar için.
Qatran kimin: Koyu ve acımtrak içecekler için.
Qeşmer kimin: Soytarı ve densiz kişiler için.
Qılıç yarası kimin: Derin yaralar için.
Qımıl kimin: Çok yemek yiyen kişiler için.
Qıncıfır kimin: Ortamalı kadınlar gibi.
Qudırmış it kimin: Saldırgan kişiler için.
Quş kimin: Hızlı hareket eden kişiler için kullanılır.
Saqqız kimin: İyi yıkanmış giysiler için.
Sıçan kimin: Çelimsiz kişiler için.
Simsirik kimin: Yılışık tipler için.
Sülük kimin: Yapışkan kişiler için.
Şadı kimin: Çirkin kişiler için.
Şaqşaqo kimin: Dikkat çekici olan kişiler için.
Şitil kimin: Genç ve güzel kızlar için.
Şubat qerısı kimin: Çirkin kadınlar için.
Taqlaçı quş kimin: Dönek kişiler için.
Tazı kimin: Hızlı koşan kişiler için.
Tırtıramenco kimin: Hızlı yürüyen kişiler için.
Toqaç kimin: Sağlam kişiler, özellikle kadınlar için kullanılır.
Top kimin: Sağlam kişiler için.
Toraman kimin: Genç ve gürbüz erkekler için.
Tosbağa kimin: (Kaplumbağa gibi) Kambur yürüyenler için.
Toxmax kimin: Sağlam kişiler için kullanılır.
Tühpe çiçegi kimin: Çirkin kızlar ve erkekler için kullanılır.
Uyuz it kimin: Hareketsiz ve verimsiz kişiler için.
Xapan -qalmış- kimin: Çok yiyip içen kişiler için kullanılır.
Xapxapçı keseri kimin: Her şeyi kendine yontan kişiler için.
Xaral kimin: Geniş giysiler için; ‘çuval gibi’ anlamında.
Yağ kimin: Güzel ve iştah açıcı iş, eylem veya nesneler için.
Yıldırım kimin: Hızlı hareket edenler için.
Zebelleh kimin: Ürkütücü, irikıyım erkekler için.
Hazırlayan: M. Acar / Kaynak: Yergi.net
Sevgili Mehmet Saraç Urfaurfalinindir.blogspot.com sayfası hayırlı olsun. Urfa dan uzak biz gurbettekilere çok değerli bilgler paylaşılacağından eminim. Emeğine kalemine sağlık..Kutlarım seni.
YanıtlaSil